Αύγουστος 1919

 Αύγουστος 1919

1._ Έφτασαν και οι δέκα Αρμενείς από Αγρουζενόν. Ο Καϊμακάμης των Σουρμένων ειδοποιεί εις τα γύρω χωριά όσοι μπορούν και κρατούν όπλα να είναι έτοιμοι και να φυλάξουν τα χωριά τους.
2._ Πολλοί Τούρκοι ήλθον εις το χωρίον και παρακαλούσαν τον πατέραν μας να τους δώσει από μίαν απόδειξην περνόντας από τους δρόμους να μη τους πειράξωμε.
4._ Ήλθε και ο Αριστείδης Πετρίδης με έναν σύντροφόν του εκ Γουργενάς.
5._ Ειδοποιήσαμε και ήλθε ο Αλής Οζούν Χαλήλ ογλου και τον στείλαμε εις Ούζην να ειδοποιήσει τους εκεί Αρμενείς να έλθουν μαζί μας διότι εκεί η ζωή τους ήτο επικίνδυνος.
7._ Ήλθεν ο Αλής αλλά δεν τους βρήκε εκεί.
9._ Εφτάσαμε εις Πιστοφάντων διά να φύγωμε κατά το Τάς - κιοπρού και από το παρχάρι του Σουλεϊμάν Κάλφα να πάρωμε τα πρόβατά του. Επειδή όμως στον δρόμον μας έχασαν δύο σύντροφοι εμείναμε εκεί και το πρωί ξεκινήσαμε.
11._ Εστείλαμε μερικούς εις Αγεζεράτ άνωθεν του παρχαρίου και άλλοι φυλάγαμε εις Τσιτσεκλή παρά το Τάς - κιοπρού και άλλοι επετέθησαν. Η ώρα 3.1/2 μ.μ. πήραμε το κοπάδι των αρνιών του μαζί με τον τσιοπάνον ότε βλέπωμε και τα πρόβατα χαμηλά εις το παρχάρι Ιντσέ σουι πέρνομε και αυτά το όλον τετρακόσια πρόβατα και αρνιά και διά Καζουκλή εφτάσαμε εις το λημέρι Τσιαρτακλή.
 Άνωθεν του χωρίου Πιστοφάντων την νύκτα πηγαίνοντες έμειναν καμιά σαράντα πρόβατα τα οποία το πρωί βρήκαν οι Πιστιφανταίοι και τα πήραν και τα έκοψαν.13._ Αρχίσαμε να κόψωμε και να κάνωμε καβουρμάδες διά τον χειμώνα.
15._ Ο εν Σάντα αξιωματικός θέλει να μας μιλήσει ιδιαιτέρως.
 Κατ' αυτάς το λημέρι μας μετεβλήθη σχεδόν εις αγοράν διότι από πρωίας μέχρι νυκτός άνδρες γυναίκες και παιδιά ήρχοντο εφορτόνοντο κρέας και έφευγαν διά τα χωριά.17._ Ήλθε ο σύνδεσμος και λέγει ότι την νύκτα έφτασε απόσπασμα εις Σάντα.
18._ Εμάθαμε ότι ήτο μαζί και ο πατέρας του Κάλφα. Και την επομένην έφτασεν και ο ίδιος ο Κάλφας με άλλο απόσπασμα και Τσετέδες μαζί και ότι ο Κάλφας την νύκτα έφυγε προς άγνωστον κατέυθυνση.
20._ Οι Αρμενείς φοβηθέντες την κατάστασην έφυγαν διά το ποτάμι της μονής Σουμελά καθώς και χωριστά ο Αριστείδης Πετρίδης με τον σύντροφόν του Ευστάθιον.
21._ Μανθάνωμε ότι ο Κάλφας μαζί με το απόσπασμα συνήντησε τον Αριστείδην και τον σύντροφόν του εις το βουνό έναντι της μονής και πυροβολίσαντες εσκότωσαν τον Ευστάθιον ο δε Αριστείδης εγκαταλείψας τα είκοσι πρόβατα που είχαν μαζί τους έφυγε και γλύτωσε εις το δάσος.
 Προς το μεσημέρι βλέπωμε το απόσπασμα εις το βουνόν Τσιαρτακλή και αμέσως ανέβημεν στο παρχάρι όπως δώσωμε μάχην μαζί τους αλλά αυτοί πήραν άλλην κατεύθυνσην και έτσι κατέβημεν πάλι εις το λημέρι. Και την επομένην εμάθαμε ότι ήτο και ο Κάλφας μαζί και μας αντελήφθησαν αλλά οι Ζαντάρμες ηρνήθησαν να έλθουν προς σύγκρουσην.23._ Ήλθε και ο χιλίαρχος της Αργυρουπόλεως με δέκα ιππείς εις Σάντα.
24._ Έφτασε και ο αδελφός του Κάλφα, Χαβίς λεγόμενος με μερικούς Τσετέδες. Ημείς εν τω μεταξύ εκόψαμε όλα τα πρόβατα και τα κάναμε καβουρμάν και τα κρύψαμε. Και ετοιμαστήκαμε να πάμε εις το λημέρι Ουζούν σίρτ.
 Μόλις ανεβήκαμε στο παρχάρι Τσιαρτακλή βλέπομε να έρχονται προς ημάς πολλοί στρατιώτες και Τσετέδες και αμέσως πιαστήκαμε σε μάχην. Μετά ημήσιαν ώραν παρεδώθη ένας Ζαντάρμας Χαμιζά λεγόμενος και όστις υπηρετούσε εις το φυλάκιον της Σάντας και μας λέγει ότι είναι μαζί τους και ο Αξιωματικός του φυλακίου Ιμπραήμ εφέντης όστις θέλει να μας μιλήσει. Αφοπλίσαντες αυτόν τον στείλαμε να φέρει τον αξιωματικόν όστις ελθών τρέμων μας παρεκάλεσε να μη τους πειράξωμε και ότι τον έστειλε ο Χιλίαρχος όστις θέλει να μας ειδεί ιδιαιτέρως και αν θα δεχτούμε να ορίσωμε τόπον συνεντεύξεως. Ενώ γίνονται αυτά ακούγονται φωνές από το παρχάρι Ουζούν σίρτ ότι ο Κάλφας παίρνει τα ζώα τους. Αμέσως μας υπεσχέθει ο αξιωματικός ότι θα στείλει Ζαντάρμες εκεί να τον εμποδίσει όπως και έστειλε. Ιδών αυτούς ο Κάλφας και νομίσας ότι ήμεθα ημείς άφησε ζώα και συντρόφους και χάθηκε μέσα εις το δάσος και νύκτα ματωμένος και ξεσχισμένος έφτασε στην Σάντα. Μετά την συμφωνίαν μας όπως έλθει ο Χιλίαρχος το πρωί ο αξιωματικός μαζέψας τους Ζαντάρμες και Τσετέδες έφυγε πίσω στα χωριά.25._ Ήλθε ο Χιλίαρχος με τον αξιωματικόν και έξι ιππείς φέρων μαζί του και το δεκαετές παιδί του. Εις το παρχάρι Τσιαρτακλή βγήκαμε τρείς εμπρός του και τον χαιρετήσαμε. Αφήνων τα άλογα στους στρατιώτας του αυτός με τον αξιωματικόν ήλθε μαζί μας. Και αφού μας επρόσεξε καλά καλά λέγει : βλέπω τα ρούχα σας καλά και τα πουκάμισά σας άσπρα. Απορώ πως είναι δυνατόν εσείς να ζείτε σ' αυτά τα βουνά και δάση. Ενόμιζα ότι θα βλέπω κάτι αγριάνθρωπους σαν τους δικούς μας αλλά απεναντίας βρήκα το αντίθετον. Και σας συμβουλεύω παιδιά μου, εάν δεν θα ερχόμεθα εις συμφωνίαν τουλάχιστον όσες ημέρες θα είμαι εδώ να 'ρθείτε στα σπίτια σας να μείνετε διότι είναι αμαρτία εσείς να γυρίζετε στα δάση.
 Και στην παρατήρησήν μας ότι σ' όλα αυτά δεν φταίγομε ημείς διόλου και αν καμία φορά φερόμεθα σκληρώς προς τους Τούρκους υπαίτιοι είναι αυτοί, αν και παρά την θέλησήν μας κάνωμε αυτά που κάνωμε διότι πρέπει και έχωμε δικαίωμα να ζήσωμε. Του διηγηθήκαμε την ιστορίαν μας πως διά να γλυτώσωμε την ζωήν μας αφού εχάσαμε φυσικά όλην την περιουσίαν μας αναγκασθήκαμε να κάνωμε την ζωήν αυτήν. Αφού εξήβρισε καλά καλά τους Τούρκους και την Κυβέρνησην - σημειωτέον ότι αυτός ήτο Κούρδος την καταγωγήν - μας είπε ότι αν δεχόμεθα μπορεί και έχει τα μέσα να ενεργήσει να μας δοθεί αμνηστεία το οποίον εδέχθημεν και ημείς με τους εξής όρους :   α) Αμνηστεία   β) να κρατήσωμε τα όπλα μας προς ασφάλειάν μας και να μας δοθεί άδεια οπλοφορίας   γ) δεν θα έρχεται Τούρκος ένοπλος εις Σάντα εκτός των Ζανταρμάδων   δ) ο καθείς εξ ημών να έχει το δικαίωμα να έχει μαζί του προς ασφάλειαν πέντα συντρόφους οπλισμένους και   ε) ημείς Δε θα εξακολουθήσωμε τις δουλειές μας και δεν θα πειράξωμε κανένα Τούρκον αναιτίως. Και έτσι εκλείσαμε συμφωνίαν και μαζί όλοι εφτάσαμε εις το παρχάριο Ουζούν σίρτι όπου μαζί καθήσαμε και γευματίσαμε. Μας παρεκάλεσε επίσης εάν έμειναν μερικά ζωντανά πρόβατα να τα επιστρέψωμε στον Κάλφαν να ικανοποιηθεί και αυτός αλλά αρνήθημεν.26._ Κατόπιν της συμφωνίας έδιωξε τον Κάλφαν της Σάντας ειπών εις αυτόν ότι ετελείωσαν όλα και είναι περιτόν να μείνει.
 Το βράδι εφθάσαμε εις το χωρίον παρουσιασθήκαμε και μέχρι τα μεσάνυχτα εδιασκεδάζαμε μαζί πίνοντες και ούζο.27._ Ήλθε και άλλος αξιωματικός. Ετοιμάσαμε ένα καλό τραπέζι εις το σπίτι του Ιωάννου Χαριάδη και βράδι τους καλέσαμε διά φαϊ και γλέντι. Εφέραμε και τον Ελευθέριον Παμπούκ όστις εγνώριζε και την μητρικήν γλώσσαν του Χιλιάρχου. Και μετά το φαγί αφού έπεξε και τραγούδησε τον εθαύμασε ο Χιλίαρχος και εφρόντησε να τον πείσει να τον πάρει μαζί του και στην Αργυρούπολην να του ανοίξει ένα Καφέ σαντάν διά να βγάλει πολλά λεφτά αλλά ο Παμπούκ δεν εδέχθη διότι είπε θα φύγει εις Ρωσσίαν όπου διαμένει η οικογένειά του.
28._ Έφυγε διά Τσεβιζλίκ με τον άλλον αξιωματικόν διά να ειδοποιήσει τα της παραδώσεως. Ημείς πήγαμε στο λημέρι να τακτοποιήσωμε τα πράγματά μας.
30._ Ήλθαμε όλοι εις τα χωριά και πήγαμε στα σπίτια μας και περιμέναμε την άφηξιν του Χιλίαρχου και την απόφασην της Κυβερνήσεως.